قوانین و مجازات

مجازات، به ضمانت اجرای رسمی و واکنش جامعه به نقض اصول و قوانین پذیرفته شده از سوی اشخاص هنجارشکن گفته می شود. در تمام کشورهای دنیا برای محافظت از حقوق افراد جامعه در مقابل یکدیگر و حفظ نظم و اخلاق عمومی جامعه، رفتارهای خاصی به عنوان جرم تعیین شده و برای آن ها مجازات مشخصی در نظر گرفته شده است. برای مثال جرم قتل برای احترام به حق حیات انسان ها، جرم سرقت برای احترام به اموال افراد و یا جرم توهین و افترا برای دفاع از حیثیت آن ها دارای مجازات هستند.

نکته بسیار مهم این است که برای مجازات کردن عمل افراد، باید پیش از ارتکاب آن عمل از سوی آنان، قانون آن عمل را جرم دانسته و به طور صریح برای آن مجازات تعیین کرده باشد. در واقع افراد باید بدانند رفتاری که انجام می دهند جرم است و مجازات مشخصی دارد. به این اصل در نظام های حقوقی، اصل قانونی بودن جرم و مجازات ها گفته می شود.

ممکن است مجازات تعیین شده برای جرایم مشخص در کشورهای مختلف تفاوت هایی با یکدیگر داشته باشد. برای مثال قتل عمد در ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی موجب قصاص است اما در برخی کشورهای اروپایی مجازات حبس ابد را در پی دارد.

در قانون مجازات ایران چهار نوع مجازات به رسمیت شناخته شده است:

  • حد
  • قصاص
  • دیه
  • تعزیر

حد به مجازاتی گفته می شود که در فقه اسلامی برای رفتارهای مشخصی وضع شده است و نوع، میزان، کیفیت و نحوه اجرای آن ها تغییرناپذیر است. یعنی قضات دادگاه های کیفری نمی توانند این مجازات ها را تخفیف دهند یا تشدید کنند و یا نوع آن را تغییر بدهند. برای نمونه می توان به عناوین زنا، لواط، مساحقه، محاربه، شرب خمر، سب النبی و .. اشاره کرد که همگی با الهام از فقه اسلامی جرم انگاری شده اند. مجازات اعدام در ایران مختص به جرایم حدی است زیرا طبق قاعده ای حقوقی، مجازات تعزیری نمی تواند برابر یا بیشتر از مجازات حدی باشد.

قصاص به مجازات ایراد جنایت عمدی بر نفس یا عضو شخص دیگر گفته می شود. بنابراین قصاص یا از نوع قصاص نفس است که پاسخ به قتل عمدی است یا از نوع قصاص عضو است در برابر جنایت عمدی بر عضو اجرا می شود.

دیه مجازاتی است که برای جنایات غیر عمد (شبه عمد و خطای محض) یا جنایات عمدی در مواردی که امکان اجرای قصاص نیست در نظر گرفته شده است. مقدار دیه برای هر عضو در شرع معین شده است و معادل ریالی آن هر ساله توسط رئیس قوه قضایه اعلام می شود. رایج ترین و گسترده ترین مجازات در قانون مجازات اسلامی تعزیر است که بنا به تشخیص قانون گذار و قضات محاکم برای هر رفتاری که جرم دانسته شده تعیین می شود.

شما می توانید به کمک مشاوران و متخصصان حاذق در گروه وکلای کیفری ژیوار با قوانین مربوط به هر موضوع و مجازات های مقرر برای هر جرم آشنا شوید و به تناسب شرایط و موقعیت خود، اقدامات حقوقی لازم را انجام دهید.