تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی

تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی یکی از موارد تبدیل مجازات در قانون مجازات اسلامی ایران است و فقط قاضی می‌ تواند مجازات حبس را به جزای نقدی را تبدیل کند. در این مقاله به این موضوع پرداخته شده و چنانچه سوالات تخصصی دارید، می‌‌ توانید به گروه وکلای کیفری ژیوار مراجعه کنید تا در کمترین زمان ممکن مشاوره لازم را دریافت کنید.

شرایط تبدیل حبس به جزای نقدی

اول از همه باید بدانید که هر جرمی با هر میزانی، قابلیت تبدیل به جزای نقدی را ندارد. قانون‌گذار در قانون برای انواع جرایم شامل جرایم عمد و غیرعمد، امکان تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی را مد نظر قرار داده است که با رعایت یکسری شرایط امکان اجرایی شدن دارد. گفتنی است که تبدیل مجازات حبس در جرایم عمد شرایط دشوارتری نسبت به جرایم غیرعمد دارد.

بر مبنای تبصره‌ ماده‌ 37 و ماده‌ 65، اگر در دادنامه مجازات مندرج تا 3 ماه، یعنی 90 روز حبس باشد، صرف نظر از آن‌که جرم عمدی بوده است یا غیرعمدی، می‌‌ بایست به مجازات جایگزین تبدیل شود.

ماده 65 قانون آیین دادرسی مدنی در ویکی حقوق: اگر به موجب یک دادخواست دعاوی متعددی اقامه شود که با یکدیگر ارتباط کامل نداشته باشند و دادگاه نتواند ضمن یک دادرسی به آن‌ها رسیدگی کند، دعاوی اقامه شده را از یکدیگر تفکیک و به هریک در صورت صلاحیت جداگانه رسیدگی می‌کند و در غیر این صورت نسبت به آنچه صلاحیت ندارد با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده را به مراجع صالح ارسال می‌نماید.

طبق ماده 68 قانون مجازات اسلامی، در جرایم غیرعمدی که مجازات آن‌ ها حبس تا 2 سال است، قاضی پرونده ملزم است به جای حبس مجازات جایگزین نظیر جزای نقدی تعیین کند. این امر به این دلیل است که جرایم غیرعمد، معمولاً از شدت کمتری برخوردار هستند و مجازات حبس، ممکن است برای این جرایم، مناسب نباشد.

ماده 68 قانون مجازات اسلامی در سایت ویکی حقوق

در صورتی که مجازات حبس بیش از 2 سال باشد، تعیین مجازات جایگزین حبس برای قاضی اختیاری است. این امر به این دلیل است که جرایم عمدی، معمولاً از شدت بیشتری برخوردار هستند و مجازات حبس، ممکن است برای این جرایم، بازدارندگی کافی داشته باشد.

شرایط تبدیل حبس به جزای نقدی در حرایم عمدی

در راستای بحث از تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی باید اشاره کرد که در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن‌ ها بین 91 روز تا 6 ماه حبس است، در صورتی که مرتکب سابقه‌ محکومیت کیفری نداشته یا داشته ولی از اجرای محکومیت سابق وی 5 سال گذشته باشد، قاضی ملزم به تبدیل مجازات است. این امر به این دلیل است که این جرایم، از شدت کمتری برخوردار هستند و مجازات حبس، ممکن است برای این جرایم، مناسب نباشد. در غیر این صورت، قاضی مخیر است که مجازات حبس را به مجازات جایگزین تبدیل کند یا خیر.

ماده 68 قانون مجازات اسلامی ویکی حقوق: مرتکبان جرائمی که نوع یا میزانِ تعزیر آن‌ها در قوانین موضوعه تعیین نشده است به مجازات جایگزین حبس محکوم می‌گردند.

در مجموع، تبدیل حبس به جزای نقدی، یکی از راهکارهای موثر برای کاهش جمعیت کیفری و بازسازی مجرمان است. با این حال، باید توجه داشت که این تبدیل مجازات، تنها در شرایطی امکان‌ پذیر است که موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی و بازدارندگی کافی باشد.

جزای نقدی بالاصاله و جزای نقدی بدل از حبس

مجازات جزای نقدی، یکی از مجازات‌ های مقرر شده در شرع اسلامی و قانون کشور ما است. این مجازات، می‌ تواند به صورت بالاصاله یا بدل از حبس باشد. با جزییات این قسمت از بحث تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی همراه باشید.

جزای نقدی بالاصاله

جزای نقدی بالاصاله، مجازاتی است که از طرف قانون‌گذار برای برخی از جرایم در نظر گرفته شده است. این مجازات، معمولاً برای جرایمی که از شدت کمتری برخوردار هستند، در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، مجازات جرایمی مانند تصرف عدوانی، تخریب، توهین و افترا، جزای نقدی است.

جزای نقدی بدل از حبس

جزای نقدی بدل از حبس، مجازاتی است که در صورت احراز شرایط قانونی، به جای مجازات حبس، برای مجرم تعیین می‌ شود. این مجازات، معمولاً برای جرایمی که مجازات آن‌ ها حبس است، در نظر گرفته می‌ شود. به عنوان مثال، در صورتی که مجازات حبس برای یک جرم، کمتر از 3 ماه باشد، دادگاه می‌ تواند آن را به جزای نقدی تبدیل کند.

در مجموع، می‌توان گفت که جزای نقدی، یکی از مجازات‌ های موثر و کارآمد در نظام کیفری است. این مجازات، می‌ تواند به کاهش جمعیت کیفری، بازسازی مجرمان و کاهش آسیب‌ های اجتماعی کمک کند.

مواردی که حبس به جزای نقدی تبدیل نمی‌ شود؟

تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی تنها در صورتی وجود دارد که شرایط قانونی احراز شود. این شرایط، عبارتند از:

• گذشت شاکی: در صورتی که جرم قابل گذشت باشد، گذشت شاکی، شرط لازم برای تبدیل حبس به جزای نقدی است.
• وجود جهات مخففه: جهات مخففه، شرایطی هستند که موجب تخفیف مجازات می‌ شوند. در صورتی که جرم قابل گذشت نباشد، وجود جهات مخففه، شرط لازم برای تبدیل حبس به جزای نقدی است.

در صورتی که هیچ یک از این شرایط وجود نداشته باشد، امکان تبدیل حبس به جزای نقدی وجود ندارد.

نکته مهمی هم وجود دارد و آن رأی وحدت رویه شماره 746 است. طبق این رأی، در مواردی که قانون‌گذار اعمال مجازات‌های جایگزین حبس، مثل جزای نقدی را الزامی دانسته است، به گذشت شاکی و وجود کیفیات مخففه نیاز نیست.

رأی وحدت رویه شماره 746 در سایت قوانین و مقررات

چه مجازاتی قابل تبدیل به جزای نقدی بر اساس درجه بندی جرایم است؟

مجازات‌ های حدود، قصاص و دیه، از جمله مجازات‌ های شرعی و قانونی هستند که قابل تخفیف و تبدیل نیستند. یعنی تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی در مورد اینها معمولا لحاظ نمی­شود. این نوع تبدیل­ ها، معمولاً برای جرایمی که از شدت کمتری برخوردار هستند، در نظر گرفته می‌ شوند.

مجازات حدود، شامل مجازات‌ هایی مانند:

• سنگسار
• اعدام
• قطع دست و پا و سایر است.

البته برای جرایمی مانند زنا، محارم، قذف و سایر در نظر گرفته می‌ شود. وکیل رابطه نامشروع راهنمای شما می باشد.

مجازات قصاص، شامل مجازات‌ هایی مانند قصاص نفس، قصاص عضو و سایر است که برای جرایمی مانند قتل، ضرب و جرح و سایر در نظر گرفته می‌ شود.

مجازات دیه، شامل مجازات‌ هایی مانند دیه نفس، دیه عضو و سایر است که برای جرایمی مانند قتل، ضرب و جرح و سایر در نظر گرفته می‌ شود.

در مقابل، مجازات‌ های تعزیری، مجازات‌هایی هستند که توسط قانون‌ گذار برای جرایمی که از شدت کمتری برخوردار هستند، در نظر گرفته می‌ شوند. این مجازات‌ها، شامل مجازات‌هایی مانند حبس، جزای نقدی، شلاق، تبعید، محرومیت از حقوق اجتماعی و سایر است. تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی، یکی از انواع تبدیل مجازات‌ های تعزیری است که تحت شرایطی خاص، امکان‌ پذیر است.

تقاضای مهلت برای پرداخت و تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی

در ادامه بحث از تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی باید گفت که قانون‌گذار در ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری، تنها به تبدیل حبس به جزای نقدی اشاره کرده است و در مورد مهلت پرداخت جزای نقدی، سخنی به میان نیاورده است.

برخی از قضات معتقدند که اعطای مهلت به مجرم جهت پرداخت جزای نقدی، خلاف قانون نیست و مجرم می‌تواند تقاضای اعطای مهلت برای پرداخت مجازات نقدی کند. بررسی تقاضای وی نیز با دادستان است.

برخی دیگر از قضات معتقدند که قانون‌گذار در ماده 529، تنها به تبدیل حبس به جزای نقدی اشاره کرده است و در مورد مهلت پرداخت جزای نقدی، سخنی به میان نیاورده است. بنابراین، اعطای مهلت به مجرم، خلاف قانون است. در حال حاضر، بین قضات در این رابطه اختلاف نظر وجود دارد و رویه واحدی در این زمینه وجود ندارد.

اما، با توجه به مواد 530 تا 533 قانون آیین دادرسی کیفری، که شرایط و ضوابطی را در مورد تقاضای اقساط یا همان تقسیط جریمه‌ نقدی پیش‌ بینی کرده است، می‌توان گفت که قانون‌گذار به طور ضمنی، به امکان اعطای مهلت به مجرم جهت پرداخت جزای نقدی، اشاره کرده است.

بنابراین، مجرم می‌ تواند تقاضای اعطای مهلت برای پرداخت جزای نقدی کند و دادگاه نخستینی که رأی زیر نظر آن اجرا می‌ شود، در صورت احراز قدرت وی به پرداخت اقساط، می‌تواند با اخذ تضمین مناسب، امر به تقسیط کند. البته، مدت زمان مهلت پرداخت جزای نقدی، به تشخیص دادگاه بستگی دارد و دادگاه باید با توجه به شرایط و وضعیت مجرم، مدت زمان مناسبی را تعیین کند.

ممنوعیت‌ های تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی

علاوه بر ممنوعیت‌ هایی که برای تبدیل حبس ناشی از جرایم عمدی به مجازات جایگزین وجود دارد، قانون‌گذار در موارد دیگری نیز از تبدیل حبس جلوگیری کرده است. یعنی در این نوع جرایم امکان تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی وجود ندارد. این موارد عبارتند از:

• جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور: قانون‌ گذار در ماده 64 قانون مجازات اسلامی، صراحتاً اعلام کرده است که اعمال مجازات جایگزین حبس در مورد جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، با هر میزان مجازاتی که داشته باشند، ممنوع است. این جرایم، معمولاً از جرایم مهم و حساسی هستند که امنیت کشور را تهدید می‌کنند و مجازات آن‌ ها نیز سنگین است.

• تعدد جرایم عمدی که مجازات قانونی حداقل یکی از آن‌ها بیش از یک‌ سال حبس باشد: قانون‌ گذار در ماده 65 قانون مجازات اسلامی، اعلام کرده است که تعدد جرایم عمدی که مجازات قانونی حداقل یکی از آن‌ها بیش از یک‌ سال حبس باشد، مانع از صدور حکم به مجازات جایگزین حبس است. این امر به این دلیل است که در این موارد، مجازات حبس، به عنوان مجازات اصلی مقرر شده است و مجازات جایگزین، تنها در صورت وجود جهات مخففه، قابل اعمال است.

خدمات گروه وکلای کیفری ژیوار عبارتست از:

مزایا و معایب تبدیل حبس به جزای نقدی

تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی دارای مزایا و معایبی است. از جمله مزایای این تبدیل مجازات، می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش جمعیت کیفری: تبدیل حبس به جزای نقدی، موجب کاهش تعداد زندانیان می‌ شود. این امر می‌ تواند به بهبود وضعیت زندان‌ ها و کاهش هزینه‌ های نگهداری زندانیان کمک کند.
• کاهش آسیب‌ های اجتماعی: حبس، می‌ تواند زمینه‌ساز آسیب‌ های اجتماعی مانند طلاق، اعتیاد و بیکاری شود. تبدیل حبس به جزای نقدی، می‌ تواند از بروز این آسیب‌ها جلوگیری کند.
• بازسازی مجرمان: تبدیل حبس به جزای نقدی، فرصتی برای مجرمان فراهم می‌ کند تا در جامعه بمانند و از فرصت‌ های بازسازی بهره‌مند شوند.

از جمله معایب تبدیل حبس به جزای نقدی، می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم بازدارندگی کافی: تبدیل حبس به جزای نقدی، ممکن است برای برخی از مجرمان، بازدارندگی کافی نداشته باشد. این امر می‌تواند زمینه‌ساز افزایش وقوع جرم شود.
• عدم امکان اجرای کامل مجازات: در برخی موارد، ممکن است محکوم‌ علیه، قادر به پرداخت جزای نقدی نباشد. این امر می‌ تواند موجب عدم اجرای کامل مجازات شود.

حبس یا زندان یک نوع مجازات تعزیری با درجات مختلف است که در مقابله با اعمال کیفری از طرف قانون بر مجرمان تحمیل می‌‌شود. قانون‌ گذار در بعضی موارد برای مجرم شرایطی ایجاد کرده است که بتواند با تبدیل حبس به جزای نقدی از شر حبس و زندان رهایی یابد.

تقسیم بندی درجات مجازات تعزیری را در این لینک بخوانید. 

گروه وکلای کیفری ژیوار راهنمای شما می باشد.

سوالات کیفری متداول در باب تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی

در ادامه به بررسی پاسخ سوالاتی پرداخته می­شود که در دسته سوالات پرتکرار قرار دارند.

• چه مقدار جزای نقدی به جای حبس تعیین می‌ شود؟ مقدار جزای نقدی که به جای حبس تعیین می‌ شود، بر اساس میزان حبس مقرر شده در قانون، تعیین می‌ شود. به عنوان مثال، اگر مجازات حبس یک سال باشد، جزای نقدی معادل یک سال حبس، یعنی 12 ماه ضربدر حداقل نصاب روزانه 1.000.000 تومان، یعنی 12.000.000 تومان تعیین می‌ شود.
• آیا امکان تقسیط جزای نقدی وجود دارد؟ بله، امکان تقسیط جزای نقدی وجود دارد. محکوم‌علیه می‌تواند تقاضای تقسیط جزای نقدی را به دادگاه نخستینی که رأی زیر نظر آن اجرا می‌شود، مطرح کند. دادگاه در صورت احراز قدرت محکوم‌علیه به پرداخت اقساط، می‌تواند با اخذ تضمین مناسب، امر به تقسیط کند.
• مدت زمان مهلت پرداخت جزای نقدی چقدر است؟ مدت زمان مهلت پرداخت جزای نقدی، به تشخیص دادگاه بستگی دارد. دادگاه باید با توجه به شرایط و وضعیت محکوم‌علیه، مدت زمان مناسبی را تعیین کند.