مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

ضرر و زیان جرم، ضرر و زیان ناشی از جرم، خسارت جرم، مطالبه ضرر و زیان جرم، جبران خسارت جرم، گروه وکلای کیفری ژیوار، 09020038664 در خصوص مشاوره تماس بگیرید. یکی از موارد مهم در وقوع جرم، مطالبه خسارت و ضرر و زیان ناشی از جرم است. مهلت مطالبه یا ضرر و زیان ناشی از جرم تا قبل از اعلام ختم دادرسی است. زیان دیده برای مطالبه و ارائه دادخواست ضرر و زیان جرم باید تصویر یا رونوشت مصدق تمام ادله و مدارک خود را پیوست به پرونده به مرجع تعقیب ارائه کند و تا قبل از اعلام ختم دادرسی نیز دادخواست ضرر و زیان را به مرجع قضایی ارائه کند.

همانطور که عرض کردم برای مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم بعضا نیاز به دادخواست است و بعضا نیاز به دادخواست نیست و در ضمن شکایت کیفری در دادگاه قابل رسیدگی است. اما به زبان ساده، ضرر و زیان ناشی از جرم همان ضرر و خسارتی است که پیرو جرم واقع می شود. این ضرر و زیان یا خسارت ناشی از جرم می تواند مادی یا معنوی باشد.

برای محاسبه خسارت ناشی از جرم بعضا دادسرا یا دادگاه به کارشناس دادگستری مراجعه مینماید و بعضا بدون مشورت با کارشناس و بر اساس شاخص نرخ تورم میزان و مبلغ خسارت جرم محاسبه می گردد.
درهرحال، آنچه در پرونده های کیفری مورد توجه است اصل مبلغ ضرر ناشی از جرم است نه فرع آن. یعنی در حکم کیفری اشاره ای به خسارات تاخیر در تاریخ نمی گردد مگر آنکه به موجب دادخواست حقوقی درخواست گردد. بنابراین، مطالبه خسارت ناشی از جرم نیاز به مشاوره با وکیل و طرح دعوی صحیح می باشد

مزیت تنظیم لایحه و شکواییه در گروه وکلای کیفری ژیوار:

 

ضرر و زیان ناشی از جرم از منظر قانون

زمانی که جرمی واقع می شود آثار آن علاوه بر هم خوردن نظم جامعه منجر به خساراتی به بزه دیده خواهد شد و قانون به متضرر از جرم در مقام مدعی خصوصی، این حق را داده است که بتواند حقوق از دست رفته خود را از مراجع کیفری و حقوقی مطالبه کند. بنابراین طبق قانون متهم پس از آنکه تحت تعقیب قرار می گیرد شاکی می تواند اصل و رونوشت تمامی ادله خود را به مرجع تعقیب ارائه کند. ضرری قابل مطالبه است که مستقیما ناشی از جرم باشد و متضرر بتواند در مقام مدعی خصوصی با دادخواست به دادگاه مطالبه کند. در دادگاه حکم به خساراتی داده می شود که صدق اتلاف کند یعنی متضرر می توانست در آمدی داشته باشد و به دلیل ارتکاب جرم از آن محروم شده است.

انواع ضرر و زیان ناشی از جرم

این ضرر و زیان می­ تواند شامل موارد زیر باشد:

• خسارت مادی: خسارت مادی، خسارتی است که به اموال شخص وارد می­شود. به عنوان مثال، در صورت سرقت اموال، شاکی می­ تواند خسارت مادی خود را مطالبه کند.
• خسارت معنوی:  خسارت معنوی، خسارتی است که به روح و روان شخص وارد می­ شود. به عنوان مثال، در صورت قتل یا ضرب و جرح، شاکی می­تواند خسارت معنوی خود را مطالبه کند.

ضرر و زیان ناشی از جرم، می­تواند توسط شاکی خصوصی یا دادستان مطالبه شود. در صورتی که شاکی خصوصی خواهان مطالبه خسارت باشد، باید دادخواست مطالبه خسارت ناشی از جرم را به دادگاه کیفری تقدیم کند. در صورتی که دادستان خواهان مطالبه خسارت باشد، می تواند این کار را در مرحله تحقیقات مقدماتی یا در دادگاه انجام دهد.

در صورتی که جرم منجر به محکومیت متهم شود، دادگاه می­تواند حکم به پرداخت خسارت به شاکی صادر کند. میزان خسارت باید با توجه به عواملی مانند میزان ضرر و زیان وارد شده، وضعیت مالی متهم و سایر عوامل تعیین شود.

شرایط طرح شکایت کیفری 

رسیدگی مرجع کیفری به دعوای خصوصی امر استثنایی و خلاف اصل می باشد. برای مطالبه متضرر از جرم به دادگاه کیفری رسیدگی کننده به اصل جرم برای مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم محدودیت ها و شرایطی در نظر گرفته شده است. ضرر و زیان ناشی از جرم با توجه به استثنایی بودن رسیدگی مرجع کیفری به دعوای حقوقی، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی به هر دعوای حقوقی را ندارد. تنها صلاحیت رسیدگی به ضرر و زیان ناشی از جرم را با رعایت شرایط خاص دارد. هر نوع حقی که در دادگاه حقوقی قابل مطالبه و دعوای آن قابل طرح باشد در مرجع کیفری قابل طرح و مطالبه نیست. بلکه تنها مطالبه خسارات ناشی از ارتکاب جرم در این مرجع قابل طرح است.

مثال، اگر تصادف ناشی از بی احتیاطی و بی مبالاتی منجر به ایراد صدمه بدنی و خسارت به اتومبیل مجنی علیه شده باشد ضرر و زیان ناشی از جرم ایراد صدمه بدنی غیر عمدی مانند هزینه های درمان از دادگاه کیفری رسیدگی کننده به اصل جرم قابل مطالبه می باشد اما خسارت وارده به اتومبیل با توجه به این که منشا این خسارت مجرمانه نیست و در قوانین کیفری ما تخریب غیرعمدی جرم محسوب نمی شود قابل طرح در مرجع کیفری نیست بلکه دعوایی است مدنی که از دادگاه حقوقی قابل مطالبه است.

ماده 11 قانون آیین دادرسی کیفری نقل شده در سایت ویکی حقوق: تعقیب متهم و اقامه دعوی از جهت حیثیت عمومی بر عهده دادستان و اقامه دعوی و درخواست تعقیب متهم از جهت حیثیت خصوصی با شاکی یا مدعی خصوصی است.

در خصوص مشاوره یا اعطای وکالت کلیک کنید.

ضرر قابل مطالبه

جرائم در صورت ارتکاب توسط متخلف نه تنها دارای مجازات است بلکه به دلیل ضررهای جسمی و مالی از جمله کلاهبرداری و سرقت دارای بار حقوقی نیز می باشند در نتیجه در طرح دعوای حقوقی دادگاه کیفری نیز صالح به رسیدگی می شود و شاکی می تواند علاوه بر دادگاه حقوقی در داگاه کیفری نیز طرح دعوا کند.

درخواست تامین خواسته در دادگاه کیفری

شاکی می تواند در صورت مطالبه خسارت تامین ضرر و زیان های خود را از بازپرس بخواهد که اگر این تقاضا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد بازپرس قرار تامین خواسته صادر خواهد کرد قرار تامین خواسته به محض ابلاغ اجرا می شود مگر ابلاغ فوری ممک نباشد و تاخیر در اجرا مو جب تضییع خواسته شود که ابتدا قرار تامین اجرا و سپس ابلاغ خواهد شد قرار تامین خواسته در امور کیفری نیز مانند احکام مدنی در اجرای احکام کیفری در دادسرای مربوطه اجرا خواهد شد.

نمونه دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

ارائه دادخواست برای مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

حکم به جبران ضرر و زیان ناشی از جرم بدون ارائه دادخواست بدین شرح است که در مواردی که بدون ارائه دادخواست حکم به جبران ضرر و زیان ناشی از جرم صادر می شود، که در در مواردی که قانونگذار در برخی جرایم دادگاه کیفری رسیدگی کننده به اصل جرم را مکلف نموده که ضمن صدور حکم به محکومیت کیفری متهم، راساً حکم به پرداخت ضرر و زیان ناشی از جرم نیز بدهد. مانند:

• ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری
• ماده 667 قانون مجازات اسلامی
• ماده 103 قانون تامین اجتماعی

در مواردی که عین ناشی از جرم کشف شده و در اختیار مرجع انتظامی یا قضایی باشد که در این صورت مطابق ماده 10 قانون مجازات اسلامی، دادگاه مکلف به صدور حکم به استرداد آن می باشد حکم این ماده مبنی براسترداد ناظر به حالتی است که عین ناشی از جرم در مرجع قضایی یا انتظامی موجود باشد و گرنه در صورتی که عین ناشی از جرم کشف نشده باشد و یا حتی بعد از کشف، مال مزبور تلف گردد حکم به استرداد ممکن نیست و مدعی خصوصی باید برای استرداد یا مطالبه مثل یا قیمت آن دادخواست ضرر و زیان ارائه کند.

مهلت قانونی ارائه دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

مهلت ارائه دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم شامل مرحله تحقیقات مقدماتی و مرحله دادرسی تا قبل از ختم دادرسی می باشد. در مرحله تحقیقات مقدماتی، بعد از آن که متهم تحت تعقیب قرار گرفت مدعی یا شاکی می تواند اصل یا رونوشت تمامی دلایل و مدارک خود را جهت پیوست به پرونده به مرجع تعقیب ارائه کند. مدعی خصوصی می تواند در مرحله تحقیقات مقدماتی نیز دادخواست ضرر و زیان خود را به بازپرس یا دادیار ارائه کند، تا در صورت صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست در مرجع کیفری رسیدگی کننده به اصل جرم مورد رسیدگی و صدور حکم قرار گیرد. اما ضرری که تقدیم دادخواست در مرحله تحقیقات مقدماتی ممکن است متوجه مدعی خصوصی شود این است که در صورت صدور قرار موقوفی تعقیب یا منع تعقیب پرونده به دادگاه کیفری ارسال نمی شود.

در نتیجه موجب تحمیل هزینه دادرسی مجدد به متضرر از جرم به واسطه ارائه دادخواست جدید به دادگاه حقوقی خواهد بود. مدعی خصوصی می تواند قبل از اعلام ختم دادرسی نیز دادخواست خود را تسلیم دادگاه نماید. منظور از ختم دادرسی، ختم دادرسی بدوی است و مدعی خصوصی نمی تواند در مرحله تجدیدنظر یا حتی واخواهی مبادرت به ارائه دادخواست ضرر و زیان کند.

قابل مطالبه بودن ضرر و زیان ناشی از جرم

وجود تمامی ویژگی های خسارت قابل مطالبه اعم از مستقیم بودن، مسلم بودن، شخصی بودن ضرر و رابطه سببیت در دعوی ضرر و زیان ناشی از جرم نیز لازم و ضروری است. این ضرر و زیان برطبق ماده 9 قانون آیین دادرسی کیفری عبارت است از ضرر و زیان مادی که در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است و منافعی که ممکن الحصول بوده و در اثر ارتکاب جرم ، مدعی خصوصی از آن محروم ومتضرر می شود.

مفهوم ضرر و زیان ناشی از جرم

خسارات ناشی از جرم به این معناست که جرمی به وقوع پیوسته و کسی که جرم بر او واقع شده، متحمل خسارتی شده است. از آنجاییکه طرح دعاوی کیفری از دادسرا آغاز می ‎شود غالباً افراد بر این تصورند که در فرض ارسال پرونده به دادگاه کیفری، در خصوص جبران ضرر و زیان ناشی از جرم نیز حکم صادر خواهد شد. به‌ جز مواردی مانند سرقت و کلاهبرداری، این وظیفه ذی‌ نفع است که با توجه به اینکه دادگاه کیفری علاوه بر تعیین مجازات متهم صلاحیت رسیدگی به ادعای خصوصی نیز دارد، اقدام به ارائه دادخواست کند.

شرایط مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

در خصوص کسانی که مستحق جبران خسارتند ماده 256 قانون آیین دادرسی کیفری، قائل به محدودیت‌هایی شده، به طوری که مقرر می‌دارد: در مواردی که بازداشت شخص ناشی از خودداری از ارائه اسناد و مدارک بی‌ گناهی خود باشد. شخص به منظور فراری دادن مرتکب جرم، خود را در مظان اتهام و بازداشت قرار داده باشد، شخص به هر جهتی به ناحق موجبات بازداشت خود را فراهم کرده و نیز اینکه شخص، همزمان به علت قانونی دیگر بازداشت باشد، شخص بازداشت‌شده استحقاق جبران خسارت را نخواهد داشت.

طبق مواد 257 و 258 قانون مذکور: شخص بازداشت شده باید ظرف 6 ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی حاکی از بی‌ گناهی خود، درخواست جبران خسارت را به کمیسیون استانی متشکل از 3 نفر از قضات دادگاه تجدیدنظر استان به انتخاب رییس قوه‌ قضاییه ارائه دهد. در صورت رد درخواست، این شخص می‌ تواند تا 20 روز از تاریخ ابلاغ، اعتراض خود را به کمیسیون موضوع ماده 258 این قانون اعلام کند. رسیدگی به اعتراض شخص بازداشت شده در کمیسیون ملی جبران خسارت، متشکل از رئیس دیوان عالی کشور یا یکی از معاونان وی و دو نفر از قضات دیوان عالی کشور به انتخاب رییس قوه‌ قضائیه به عمل می‌ آید و این رأی قطعی است. 

جبران خسارت ناشی از جرم در قانون مجازات اسلامی

موضوع جبران خسارت ناشی از جرم برطبق مواد 13 و 163 قانون مجازات اسلامی پیش‌ بینی شده است. بر طبق ماده 13 قانون مجازات اسلامی حکم به مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی و اجرای آن‌ها حسب مورد نباید از میزان و کیفیتی که در قانون یا حکم دادگاه مشخص شده است، تجاوز کند و هرگونه صدمه و خسارتی که از این جهت حاصل شود، در صورتی که از روی عمد یا تقصیر باشد، موجب مسئولیت کیفری و مدنی است و در غیر این صورت خسارت از بیت‌المال جبران می‌شود.

بر طبق ماده 163 قانون مجازات اسلامی: اگر پس از اجرای حکم، دلیل اثبات کننده جرم باطل گردد، مانند آنکه در دادگاه مشخص شود که مجرم، شخص دیگری بوده یا این که جرم رخ نداده‌است و متهم به علت اجرای حکم، دچار آسیب بدنی، جانی یا خسارت مالی شده باشد، کسانی که ایراد آسیب یا خسارت مذکور، مستند به آنان است، اعم از اداکننده سوگند، شاکی یا شاهد حسب مورد به قصاص یا پرداخت دیه یا تعزیر مقرر در قانون و جبران خسارت مالی محکوم می‌شوند.

صندوق تأمین خسارت

برطبق ماده 260 قانون آیین دادرسی کیفری: صندوقی در نظر گرفته شده که بودجه آن هر سال از محل بودجه کل کشور تأمین و زیر نظر وزارت دادگستری اداره می‌ شود و پرداخت خسارت به بازداشت‌ شدگان بی‌ گناه و اجرای تصمیمات کمیسیون‌های مذکور را بر عهده دارد. در خصوص چگونگی جبران خسارات‌ مادی بر طبق ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری و ماده 27 قانون مجازات اسلامی، هر روز حبس معادل 300000 ریال منظور خواهد شد.

در مورد اعاده حیثیت، قانونگذار در تبصره 1 ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، درج حکم برائت یا قرار منع تعقیب در جراید به هزینه مقصر پیش‌بینی شده است. از جمله دیگر شیوه‌های جبران خسارت معنوی بازگرداندن وضعیت متهم بی‌گناه به قبل از زمان بازداشت از جهت بازگشت به شغل قبلی و دریافت حقوق و مزایای ایام عدم حضور وی است. در خصوص اعتراض به قرار منع تعقیب کیفری می توانید به لینک مذکور مراجعه کنید.

اگر رسیدگی به دادخواست مطالبه ضرر و زیان ملزم به صدور حکم به رد عین، رد مثل یا قیمت مال شود، در این صورت تکلیف دادگاه در صدور حکم به رد عین، رد مثل و رد قیمت مال به مطابق ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری به شرح زیر است:

• دادگاه در مواردی که حکم به رد عین، مثل و یا قیمت مال صادر می کند، مکلف است میزان و مشخصات آن را قید و در صورت تعدد محکوم علیه، حدود مسئولیت هر یک را مطابق مقررات مشخص کند.
• در رسیدگی به دادخواست مطالبه ضرر و زیان دادگاه مکلف است، میزان و مشخصات محکوم به را قید کند.
• در صورت تعدد محکوم علیه، حدود مسئولیت هر یک را مطابق مقررات مشخص کند.
• در حکم به پرداخت قیمت مال، قیمت زمان اجرای حکم ملاک است.

هزینه دادرسی مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم تاقبل از ختم دادرسی قابل ارائه می باشد. دعوای مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم را هم می توان از طریق مراجع کیفری و هم حقوقی مطرح کرد. ولی اگر از طریق مرجع حقوقی مطرح شود دیگر نمی توان در مرجع کیفری رسیدگی کننده به پرونده طرح کرد. هزینه دادرسی و تشریفات رسیدگی آن مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی می باشد و نسبت به دعاوی کمتر از 20000000 ریال باشد، 2.5% و نسبت به دعاوی که بیشتر از 20000000 ریال باشد، 3.5% هزینه دادرسی پرداخت می شود.

مرجع صالح رسیدگی مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم

دادخواست اصلی به دادگاه صالح کیفری رسیدگی کننده یا دادگاه حقوقی یا شورای حل اختلاف محل اقامتگاه مباشر اصلی جرم برای رسیدگی ارائه می شود. نمونه دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم به شرح زیر است:

با سلام احتراماً به استحضار می رساند:

ریاست محترم دادگستری بخش ………… سلام علیکم با احترام به استحضار می‌ رساند: خوانده دعوا آقا/ خانم ………….. هنگامی که قصد ساختن ساختمان خود را داشته و به وسیله لودر گودبرداری می‌ نمود، به سبب بی‌ احتیاطی خانه ملکی اینجانب خواهان …….………. را خراب کرده است. و به علاوه، اشیای منقول خانگی را نیز از حیز انتفاع خارج نموده و به این ترتیب مبلغی معادل ……………….…… ریال به اینجانب خسارت وارد کرده است. لذا نظر به مراتب یادشده و اینکه خانه ملکی و اشیای خانگی منقول از حیز انتفاع خارج شده، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ………………..…. ریال را دارم. با کمال احترام نام و نام خانوادگی امضاء قبلاً از لطاف حضرتعالی کمال امتنان و سپاس را دارم.

نظریه مشورتی شماره 7/93/1048 در مورد ضرر و زیان ناشی از جرم

تاریخ نظره: 04/05/1393

نظریه مشورتی: …………………..

مطابق ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری مرجع صالح رسیدگی

شاکی می‌ تواند جبران تمام ضرر و زیان‌های مادی و معنوی، ناشی از جرم را مطالبه نماید، و تبصره یک این ماده، زیان معنوی را تعریف نموده و بیان داشته که زیان معنوی عبارتست از: صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی و خانوادگی یا اجتماعی است.

دادگاه می‌ تواند علاوه بر صـدور حکـم به جبران خـسارت مالی به رفع زیان به طرق دیگر از قبیل:

• اقدام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم کند.
• برای تقویم خسارت مالی زیان معنوی
• دادگاه می‌ تواند با اخذ نظر کارشناس به نحوی که در این تبصره آمده اقدام نماید.
• تقویم به منظور تعیین بهای خواسته و در دعاوی مالی موضوعیت دارد.

و دعوای مطالبه جبران ضرر و زیان معنوی که به صراحت قانون گذار در همین ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری؛ به نحو الزام به عذر خواهی و درج حکم انجام می شود هیچ اثر مالی ندارد. و باید آن را یک دعوای غیر مالی دانست که در صورت ارائه دادخواست مطالبه جبران ضرر و زیان معنوی، به عنوان ضرر و زیان ناشی از جرم به دادگاه کیفری مستلزم پرداخت هزینه دعوای غیر مالی خواهد بود، و تقویم در مورد آن موضوعیت نخواهد داشت. علاوه بر این اصولا در تقویم اصطلاحی، طبق بند 4 ماده 62 قانون آیین دادرسی مدنی:

• بهای خواسته از سوی خواهان تعیین می شود.
• و جزء در مورد ایجاد وضعیت مذکور در ماده 63 جلب نظر کارشناس موضوعیت نمی یابد.

خدمات گروه وکلای ژیوار به شرح زیر است:

وکیل دادگستری گروه وکلای کیفری ژیوار

با توجه به اهمیت روند رسیدگی به پرونده های کیفری که برای مرتکبین آن در قانون مجازات تعیین شده است، بهتر است قبل از هر اقدام در دفاع از خود در دعاوی کیفری از مشاوره و وکالت وکیل کیفری بهره مند شوید تا در وقت و هزینه صرفه جویی شود و حق و حقوق شخص ضایع نشود. سوالات و مشکلات حقوقی درمورد پرونده های کیفری را در تمام ساعات شبانه روز حتی ایام تعطیل با وکیل دادگستری تهران، وکیل کیفری تهران، مربوط به گروه وکلای کیفری ژیوار مطرح نمایید تا در کوتاه ترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند. اجاره سند برای ضرر و زیان ناشی از جرم

سوالات متداول در باب ضرر و زیان ناشی از جرم

در این بخش مفتخر به پاسخگویی سوالات متداول در باب ضرر و زیان ناشی از جرم می باشیم:

• جبران خسارت ناشی از جرم در قانون مجازات اسلامی چیست؟ موضوع جبران خسارت ناشی از جرم برطبق مواد 13 و 163 قانون مجازات اسلامی پیش‌ بینی شده است. برطبق ماده 13 قانون مجازات اسلامی حکم به مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی و اجرای آن‌ها حسب مورد نباید از میزان و کیفیتی که در قانون یا حکم دادگاه مشخص شده است، تجاوز کند و هرگونه صدمه و خسارتی که از این جهت حاصل شود، در صورتی که از روی عمد یا تقصیر باشد، موجب مسئولیت کیفری و مدنی است و در غیر این صورت خسارت از بیت‌المال جبران می‌ شود.
• شرایط مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم چیست؟ در خصوص کسانی که مستحق جبران خسارتند ماده 256 قانون آیین دادرسی کیفری، قائل به محدودیت‌هایی شده، به طوری که مقرر می‌دارد: در مواردی که بازداشت شخص ناشی از خودداری از ارائه اسناد و مدارک بی‌ گناهی خود باشد. شخص به منظور فراری دادن مرتکب جرم، خود را در مظان اتهام و بازداشت قرار داده باشد، شخص به هر جهتی به ناحق موجبات بازداشت خود را فراهم کرده و نیز اینکه شخص، همزمان به علت قانونی دیگر بازداشت باشد، شخص بازداشت‌شده استحقاق جبران خسارت را نخواهد داشت